Katechizm inteligenta
Obowiązek, w potocznym znaczeniu, pojmowany jest zazwyczaj jako zadanie związane ze specyficzną funkcją człowieka w społeczeństwie. Mówimy więc na przykład o powinnościach rodzicielskich, obowiązkach dzieci względem rodziców czy też tych, które wypływają z poszczególnych kodeksów i zwyczajów przyjętych w różnych profesjach, takich jak zawód lekarza, prawnika czy dziennikarza. W etyce pojęcie obowiązku rozumiane jest jako szczególnego rodzaju nakaz wypływający z określonych norm moralnych i determinujący sposób postępowania w danej sytuacji.
Obowiązki możemy sklasyfikować wielorako. Ze względu na rodzaj zobowiązania wyróżnia się te bezwarunkowe, wyznaczone jednoznacznie przez normy wiążące każdego człowieka w taki sam sposób, bez względu na okoliczności (na przykład zakaz zabijania), i...
Człowiek wciąż musi wybierać. Dokonuje tego zaś ze względu na cel, który przyświeca poszczególnej sytuacji, w jakiej się znalazł, i na cel, który nami rozporządza i porządkuje nasze pojedyncze wybory, spinając w jedno wszystkie nasze działania – ze względu na cel naszego życia, który je konstytuuje i usensownia. Nie zawsze jednak tak jest – wybrać można wszak to, co piękne, lecz także to, co destrukcyjne. W swych wyborach rozstrzygamy, kim jesteśmy, czy też może lepiej powiedzieć – w naszych wyborach odsłania się to, kim jesteśmy.
Cel ostateczny dla wszystkich działań zwali Grecy „eudaimonia”, którą najczęściej tłumaczy się jako „szczęście”. Wszystko, czego pragną ludzie i co robią, odbywa się ostatecznie ze względu na ten cel – cel...
Nazywa się ją „szóstym zmysłem”, „wiedzą bez wiedzy”, „nagłym przebłyskiem”, „podszeptem podświadomości”. Intuicja określana jest potocznie jako umiejętność wykorzystywania przez umysł wewnętrznych i zewnętrznych sygnałów do podejmowania szybkich decyzji, do natychmiastowej oceny tych sygnałów i przełożenia ich na działanie. Kiedy decydujemy intuicyjnie, mamy często problem z uzasadnieniem, dlaczego zrobiliśmy coś tak, a nie inaczej, a swój wybór kwitujemy stwierdzeniem, że to intuicja nam to podpowiedziała. Ona zaś, choć nie odwołuje się do logiki, racjonalnego myślenia czy wiedzy, stanowi istotny składnik poznania i doświadczania.
Polski termin „intuicja” pochodzi od łacińskiego słowa „intuitio”, oznaczającego „poznanie, patrzenie, zgłębianie”,...
„Chybiać można w sposób rozmaity [...], właściwie zaś postępować można tylko w jeden sposób” – pisze Arystoteles w „Etyce nikomachejskiej”. Właściwie postępować można tylko na jeden sposób: na sposób dobra, które jest jedno. Na sposób cnoty, która jest środkiem między dwoma skrajnościami – nadmiarem i niedostatkiem tego, względem czego umiarem jest właśnie „arete”. Sfera działania nie jest przecież jedynie zbiorem możliwości, których równocenność, równouprawnienie w wyborze wybór ten tak naprawdę by uniemożliwiały. By nasze postanowienie odnośnie do jakiegoś działania było rozważne, musi łączyć się w nim prawdziwy sąd i słuszne pragnienie, prawdziwe zatem określenie tego, co w danej sytuacji jest dobre, i pragnienie tego dobra – pragnienie, które spotyka się z rozumem.
Z czym zaś i w...
Diogenes Laertios, antyczny historyk filozofii, zaświadcza, iż Pitagoras zwykł porównywać życie człowieka do święta ludowego, w którym jedni uczestniczą po to, aby wziąć udział w igrzyskach, inni – by handlować, a jeszcze inni, najlepsi, są widzami. Tak też jest w życiu – jedni są niewolnikami sławy, drudzy władzy, inni zaś są filozofami i szukają prawdy. Filozof wszystkiemu się przygląda, pragnie oglądać igrzyska jako całość i w ten właśnie sposób je poznawać. Dystansując się, myślowo wnika w głąb zdarzenia. Nie wycofuje się z uczestnictwa, lecz wzmaga je wręcz na drodze myślenia. Patrzy „okiem umysłu”, umysł bowiem jest dla niego wzrokiem bardziej niż sam ten zmysł, daje więcej aniżeli samo oglądanie rzeczywistości. Patrzy, by poznać...