Zdradzony kapitan „Bury”

W mediach, a także w publikacjach historyków wciąż podawana jest informacja, jakoby kpt. Romualda Rajsa „Burego” wydała w ręce UB jego łączniczka, Janina Kijewska „Cudzik”, co jest nieprawdą i krzywdzącym oskarżeniem dzielnej kobiety. W istocie „Burego” zdradził jego ulubiony, zaufany podkomendny, żołnierz 3. Brygady Wileńskiej AK, Józef Surowiak „Bohdan”.

17 listopada 1948 roku funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa aresztowali na Dolnym Śląsku kpt. Romualda Rajsa „Burego”, jednego z najbardziej walecznych dowódców polskiego podziemia niepodległościowego, kawalera Srebrnego i Złotego Krzyża Virtuti Militari, odznaczonego m.in. Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Ujęcie kpt. Rajsa było dużym sukcesem funkcjonariuszy Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Białymstoku i Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Polowanie na kapitana przez komunistów trwało właściwie od 1945 roku. Po wielomiesięcznym śledztwie i pokazowym procesie został on zamordowany w białostockim więzieniu 30 grudnia 1949 roku. Żona kapitana, Genowefa Rajs, oficjalną wiadomość o śmierci męża otrzymała w czerwcu 1954 roku.

Kto zdradził kpt. „Burego”? Wciąż można znaleźć nieprawdziwe informacje wskazujące na jego łączniczkę, Janinę Kijewską „Cudzik”. Tymczasem zdrady dopuścił się jego zaufany podkomendny, żołnierz 3. Brygady Wileńskiej AK, Józef Surowiak „Bohdan”. W latach 1947 –1948, mimo iż formalnie nie należał do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, był