Czym jest… przeznaczenie

Według „Słownika Języka Polskiego” słowo „przeznaczenie” możemy rozumieć trojako. W pierwszym znaczeniu określa ono „praktyczny cel, do którego coś jest przeznaczone, zakwalifikowane, któremu dana rzecz służy” – jeśli zatem coś posiada określone przeznaczenie, to ma również pewne praktyczne zastosowanie, służy realizacji określonej funkcji [jak w zwrocie „używać czegoś (nie)zgodnie z przeznaczeniem”]. W drugim znaczeniu oznacza cel życia, powołanie, posłannictwo, to, dla czego ktoś żyje, przeznacza swoje życie. Po trzecie, jest „nieuniknioną przyszłością, nieuchronną koniecznością nadejścia, stania się czegoś”, „zaprogramowaną” przez siły wyższe od człowieka, nazywaną też losem, dolą czy fatum.

Stanisław Jerzy Lec w jednym ze swych aforyzmów na pytanie, jakie jest przeznaczenie dla człowieka, odpowiada niezmiernie krótko: być nim. Istotnie, powołaniem człowieka jest bycie człowiekiem, w całym tego słowa znaczeniu. Cóż jednak oznacza „bycie na swoją miarę”? Kto nią nas mierzy?

Dla Arystotelesa przeznaczenie w pierwszym znaczeniu staje się punktem wyjścia do rozważań nad istotą człowieka i celem jego życia. Wszak w przypadku wszystkich rzeczy, które pełnią jakąś funkcję, dobre spełnienie tej funkcji jest dobrem tej rzeczy. Na tej podstawie możemy nazwać rzecz dobrą lub złą w zależności od tego, czy dobrze lub źle spełnia swoją funkcję – to, co do niej należy. Jako że i ludzie nie mogą być bezczynni i, jak pisze Stagiryta, „stworzeni do