Czym jest… wolna wola
Czy wola naprawdę jest wolna, czy w ogóle istnieje, czy wręcz przeciwnie – wolność woli jest jedynie iluzją, mrzonką podtrzymywaną dla funkcjonowania społecznego ładu? Sam fakt, że do tej pory, pomimo trwającej od dawien dawna refleksji, nie uzyskano w pełni akceptowalnej odpowiedzi na pytanie, czy człowiek w swej woli jest wolny, czy też nie, świadczy o tym, że problem wolnej woli jest jednym z zasadniczych zagadnień filozoficznych.
W tym sporze spotykają się dwa konkurencyjne stanowiska – kompatybilizm i inkompatybilizm. Pierwszy z nich zakłada, że determinizm i wolna wola są do pogodzenia. Jego zwolennicy argumentują to tym – w dużym uproszczeniu – że jeśli przyjęlibyśmy, iż nasze wolne decyzje nie byłyby zdeterminowane, musielibyśmy uznać je za przypadkowe, co z kolei kłóci się z naszym poczuciem, że podejmujemy je na podstawie swych przekonań i pragnień. Musimy więc przyjąć, że wolna wola może istnieć jedynie w świecie deterministycznym. Inkompatybiliści nie zgadzają się z tym, twierdząc, że skoro nasze decyzje są zdeterminowane, to nie moglibyśmy być za nie odpowiedzialni.
Współczesne nauki, na przykład neurobiologia i kognitywistyka, obaliły tezę zakładającą istnienie wolnej woli, a przynajmniej postawiły nad nią wielki znak zapytania. Francis Crick, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny, w swej książce „Zdumiewające hipotezy” napisał wręcz: „Ty, Twoje wybory, smutki, radości, wspomnienia, ambicje, osobowość i wolna wola,
Artykuł dostępny tylko dla subskrybentów
SUBSKRYBUJ aby mieć dostęp do wszystkich tekstów www.panstwo.net
Masz już subskrypcję? Zaloguj się
- Możliwość odsłuchiwania artykułów gdziekolwiek jesteś [NOWOŚĆ]
- Dostęp do wszystkich treści bieżących wydań "Nowego Państwa"
- Dostęp do archiwum "Nowego Państwa"
- Dostęp do felietonów on-line
* Masz pytania odnośnie subskrypcji? Napisz do nas prenumerata@swsmedia.pl
W tym numerze
-
Według badań przeprowadzonych w tym roku przez Centrum im. Adama Smitha, aż 35 proc. młodych Polek i Polaków deklaruje, że nie chce mieć dzieci. Dane GUS-u pokazują, że liczba urodzeń w Polsce...
Wandea, siostra Polski
„Wandea […] dla całego świata była siostrą Polski i Irlandii... Jej bolesne narodziny odbyły się przy biciu parafialnych dzwonów i warkocie werbli, przy śpiewie nabożnych pieśni na północy.... I tak...Neapol śladami Maradony
O Diego Maradonie trudno tu zapomnieć. Wizerunki piłkarskiego bożyszcza znajdziemy w Neapolu niemal wszędzie. Będą na większości turystycznych straganów z pamiątkami. Bo Neapol nadal pragnie zarabiać...Republika, czyli bogactwo myśli
Nawet w czasach gdy szkoła średnia zapewniała przyzwoite wykształcenie humanistyczne, to jednak polska myśl polityczna pojawiała się tam jedynie w historii kilku postaci, jakby cały dorobek narodowej...Dzieci „małego Oświęcimia”
Obóz koncentracyjny dla dzieci i młodzieży polskiej stworzony został przez Niemców podczas II wojny światowej przy ulicy Przemysłowej w Łodzi. Jako obóz pracy przymusowej nastawiony był także na...Figury Putina
Wojna jest zbyt poważną rzeczą, by powierzyć ją wojskowym Georges Clemenceau, premier Francji Już przed laty na demonstracjach antyreżimowych w Rosji – to było dawno temu, gdy jeszcze przychodziły...