Czym jest… wolna wola
Czy wola naprawdę jest wolna, czy w ogóle istnieje, czy wręcz przeciwnie – wolność woli jest jedynie iluzją, mrzonką podtrzymywaną dla funkcjonowania społecznego ładu? Sam fakt, że do tej pory, pomimo trwającej od dawien dawna refleksji, nie uzyskano w pełni akceptowalnej odpowiedzi na pytanie, czy człowiek w swej woli jest wolny, czy też nie, świadczy o tym, że problem wolnej woli jest jednym z zasadniczych zagadnień filozoficznych.
W tym sporze spotykają się dwa konkurencyjne stanowiska – kompatybilizm i inkompatybilizm. Pierwszy z nich zakłada, że determinizm i wolna wola są do pogodzenia. Jego zwolennicy argumentują to tym – w dużym uproszczeniu – że jeśli przyjęlibyśmy, iż nasze wolne decyzje nie byłyby zdeterminowane, musielibyśmy uznać je za przypadkowe, co z kolei kłóci się z naszym poczuciem, że podejmujemy je na podstawie swych przekonań i pragnień. Musimy więc przyjąć, że wolna wola może istnieć jedynie w świecie deterministycznym. Inkompatybiliści nie zgadzają się z tym, twierdząc, że skoro nasze decyzje są zdeterminowane, to nie moglibyśmy być za nie odpowiedzialni.
Współczesne nauki, na przykład neurobiologia i kognitywistyka, obaliły tezę zakładającą istnienie wolnej woli, a przynajmniej postawiły nad nią wielki znak zapytania. Francis Crick, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny, w swej książce „Zdumiewające hipotezy” napisał wręcz: „Ty, Twoje wybory, smutki, radości, wspomnienia, ambicje, osobowość i wolna wola,



Artykuł dostępny tylko dla subskrybentów
SUBSKRYBUJ aby mieć dostęp do wszystkich tekstów www.panstwo.net
Masz już subskrypcję? Zaloguj się
- Możliwość odsłuchiwania artykułów gdziekolwiek jesteś [NOWOŚĆ]
- Dostęp do wszystkich treści bieżących wydań "Nowego Państwa"
- Dostęp do archiwum "Nowego Państwa"
- Dostęp do felietonów on-line
* Masz pytania odnośnie subskrypcji? Napisz do nas [email protected]
W tym numerze
-
„Po latach od upadku systemu hitlerowskiego, gdy prawie cała konkretna treść kłamstw tego systemu uległa zapomnieniu, trudno niekiedy oprzeć się wrażeniu, że zakłamanie stało się integralną częścią...
Maurycy Beniowski. Człowiek, który pokonał carską Rosję
Wrześniowego dnia 1771 roku wielkie poruszenie w portugalskiej kolonii Makau na południowo-wschodnim wybrzeżu Chin wywołało wpłynięcie do portu Guia tajemniczego statku pod nieznaną nikomu banderą....Europejscy przyjaciele Hamasu
Minęło ponad półtora roku od terrorystycznego ataku Hamasu na Izrael. Wydaje się to być już wystarczającym interwałem czasowym, żeby spróbować pokrótce odpowiedzieć na dwa pytania. Po pierwsze – co...Jakiej chcemy starości? Między samotnością a piękną starością
Starzenie się społeczeństwa europejskiego, niski przyrost naturalny oraz problemy osób starszych i tego, jak zapewnić im dobrą starość, są poważnymi wyzwaniami, z którymi musi zmierzyć się...Pamięć wileńskich rojstów
Powieść „Rojsty” Tadeusza Konwickiego jest jedną z najbardziej obrzydliwych książek w polskiej literaturze, która w sposób niezwykle zafałszowany przedstawia tragiczny fragment polskiej historii...Trumpa gra w szachy z Persami
Rozbrojenie programu atomowego Iranu to jeden z priorytetów Donalda Trumpa. Prezydent USA zarządził politykę „maksymalnej presji”, aby osłabić reżim ajatollahów gospodarczo i zmusić do ustępstw. Nie...