Czy wola naprawdę jest wolna, czy w ogóle istnieje, czy wręcz przeciwnie – wolność woli jest jedynie iluzją, mrzonką podtrzymywaną dla funkcjonowania społecznego ładu? Sam fakt, że do tej pory, pomimo trwającej od dawien dawna refleksji, nie uzyskano w pełni akceptowalnej odpowiedzi na pytanie, czy człowiek w swej woli jest wolny, czy też nie, świadczy o tym, że problem wolnej woli jest jednym z zasadniczych zagadnień filozoficznych.
W tym sporze spotykają się dwa konkurencyjne stanowiska – kompatybilizm i inkompatybilizm. Pierwszy z nich zakłada, że determinizm i wolna wola są do pogodzenia. Jego zwolennicy argumentują to tym – w dużym uproszczeniu – że jeśli przyjęlibyśmy, iż nasze wolne decyzje nie byłyby zdeterminowane, musielibyśmy uznać je za przypadkowe, co z kolei kłóci się z naszym poczuciem, że podejmujemy je na podstawie swych przekonań i pragnień. Musimy więc przyjąć, że wolna wola może istnieć jedynie w świecie deterministycznym. Inkompatybiliści nie zgadzają się z tym, twierdząc, że skoro nasze decyzje są zdeterminowane, to nie moglibyśmy być za nie odpowiedzialni.
Współczesne nauki, na przykład neurobiologia i kognitywistyka, obaliły tezę zakładającą istnienie wolnej woli, a przynajmniej postawiły nad nią wielki znak zapytania. Francis Crick, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny, w swej książce „Zdumiewające hipotezy” napisał wręcz: „Ty, Twoje wybory, smutki, radości, wspomnienia, ambicje, osobowość i wolna wola,
SUBSKRYBUJ aby mieć dostęp do wszystkich tekstów www.panstwo.net
Masz już subskrypcję? Zaloguj się
* Masz pytania odnośnie subskrypcji? Napisz do nas prenumerata@swsmedia.pl
