Historia
„A bramkarz Lustgarten, ten skacze po bramie jak małpa po klatce w podartej panamie” – śpiewali o nim przedwojenni kibice Cracovii, demonstracyjnie noszący, podobnie jak piłkarze, biało-czerwone barwy jeszcze pod zaborami. Józef Lustgarten, legendarny piłkarz i trener reprezentacji Polski, Żyd i Polak w jednym, aresztowany został w 1939 roku przez NKWD. Gdy powstała armia Andersa, mianowano go delegatem polskiego rządu na Syberii. Po odkryciu grobów w Katyniu, został oskarżony o antysowiecką propagandę i znowu zesłany, tym razem do Workucko-Peczorskiego Poprawczego Obozu Pracy. W łagrach spędził 17 lat.
Marzyłam o różnej karierze dla mojego syna, ale że będzie stróżem na jakiejś bramie, o tym nigdy nie myślałam. A ...
70 lat temu, 4 kwietnia 1949 roku, został zamordowany przez komunistów płk prof. Wacław Lipiński, żołnierz legionista, piłsudczyk, historyk, działacz antykomunistyczny. To o nim wkrótce po jego śmierci pisał Józef Mackiewicz w emigracyjnym tygodniku „Lwów i Wilno” wydawanym w latach 1946–1950 w Londynie: „W moim głębokim przekonaniu, Wacław Lipiński winien przejść do historii polskiej jako bohater narodowy”.
Jego postawa na procesie była unikatem za żelazną kurtyną. Nikt, ani w Jugosławii, ani w Bułgarii, na Węgrzech, w Rumunii, Czechach, państwach bałtyckich, ani w Moskwie, ani… w Polsce nie zdobył się na taką postawę. Jeden tylko płk Lipiński. Ten fakt wystarczy na wyniesienie go na cokół historycznego pomnika. Dziś, sądząc po...
W czasach gdy Paweł Hertz pisywał w „Kuźnicy”, polemizował z nim piszący dla „Tygodnika Powszechnego” Stefan Kisielewski. Któregoś razu Kisiel stwierdził, że nie może z Hertzem dyskutować, bo nie ma wolności wypowiedzi. Na to Hertz wystosował do Kisiela prywatny list, że przecież Kisiel nie powie, że jest cenzura. Publicysta „Tygodnika” odpisał, wysyłając wycinki tejże cenzury. Wówczas Hertz honorowo rozstał się z „Kuźnicą”.
„Kuźnica”, dodajmy gwoli wyjaśnienia, było to czasopismo sprzyjające władzy ludowej, a znaczna część autorów albo miała poglądy marksizujące, albo udawała, że takie ma. Honorowe rozstanie się Hertza z „Kuźnicą” opisał sam Kisiel w „Abecadle”. Opowieść dość dobrze ilustruje podejście Hertza do PRL-u, z którym...
Wacław Sieroszewski to niewątpliwie jedna z najbardziej interesujących, choć zapomnianych dziś indywidualności przełomu XIX i XX wieku. Ten aktywny działacz niepodległościowy, więzień X Pawilonu, zesłaniec syberyjski, legionista to zarazem powieściopisarz, autor nowel, pamiętnikarz, podróżnik, badacz kultur azjatyckich. Żywiołowa natura i wiecznie niezaspokojona ciekawość świata sprawiły, że skazany na wieczne osiedlenie we wschodniej Syberii przeistoczył się w etnografa, z pasją zgłębiającego życie i obyczajowość tamtejszych ludów, którym poświęcił obszerną monografię „Dwanaście lat w kraju Jakutów”.
Przymusowy pobyt w najodleglejszych i najzimniejszych zakątkach świata, z dala od cywilizacji, nauczył Sieroszewskiego mierzyć się z...
„[…] zetknęłam się z ludźmi, którzy naprawdę nie mieli nic. Może ich największym ubóstwem było to, że sami siebie uważali za szmaty. Dlatego właśnie się nimi zajęłam… Postanowiłam ich kochać, szanować i słuchać, a oprócz tego także nakarmić” – pisała Elżbieta z Lubomirskich Stadnicka.
Niektóre sceny z dzieciństwa pamięta się przez całe życie. W mojej pamięci pozostał na zawsze wyjazd z rodzicami i siostrą do podczęstochowskiej Kruszyny. Kruszyna to zwykła wieś. Niezwykły jest położony nieopodal wsi ogromny, zdziczały park, a w nim – wyłaniający się z burzy zieleni, po kilometrowym spacerze, ogromny stary pałac. Cały i zdrowy, tylko w przedziwny sposób ogołocony ze wszystkiego, co mogłoby wskazywać, że toczyło się tu...