Żółkiew

Założyciel Stanisław Żółkiewski przyszedł na świat w 1547 r. niedaleko Lwowa, jako syn wojewody ruskiego – Stanisława – oraz Zofii z Lipskich. Żółkiewski senior był tak naprawdę twórcą materialnego sukcesu rodu. Wkraczając w dorosłość z majątkiem stanowiącym zaledwie kilka wsi, po latach stał się jednym z najzamożniejszych obywateli Rusi Czerwonej. Przyszły hetman karierę rozpoczynał u boku kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego. Pierwsze sukcesy na polu bitwy odniósł w wieku 30 lat podczas bitwy pod Lubiszewem. W 1588 r. został ciężko ranny w nogę w walkach pod Byczyną. Odniesione wówczas obrażenia zaczęły mu dokuczać szczególnie pod koniec życia, poważnie utrudniając utrzymanie się w siodle. Spektakularnym sukcesem fundatora Żółkwi była bitwa pod Kłuszynem. Dowodzona przez hetmana armia rozniosła znacznie liczniejsze wojska rosyjskie i szwedzkie i zdobyła Moskwę. Ówczesne chwile chwały Żółkiewskiego na płótnie utrwalił Jan Matejko: wyprostowany niczym struna wódz prowadzi przed oblicze polskiego króla Zygmunta III Wazy jeńców pojmanych w Moskwie, wśród nich cara Wasyla Szujskiego. To autentyczne wydarzenie miało miejsce w 1611 r. na sejmie warszawskim. Dziewięć lat później Stanisław Żółkiewski stoczył swą ostatnią w życiu bitwę. W drugiej połowie września 1620 r. dowodzona przez niego armia stanęła niedaleko Cecory. Starcie ze znacznie liczniejszym wojskiem turecko-tatarskim rozbiło morale Polaków. W obozie wybuchła panika, doszło do licznych