CZYM JEST... prawda

W klasycznej definicji prawdy – przypisywanej Arystotelesowi, wyeksplikowanej jednak w przywoływanej najczęściej formie dopiero przez św. Tomasza – jest ona zgodnością myśli i rzeczy. Zgodność ta charakteryzuje wypowiedzi prawdziwe. Na czym jednak miałaby ona polegać? Niemożliwość jednoznacznego ustalenia tej relacji powodowała, że korespondencyjna koncepcja prawdy jako adekwatności była często podważana, a z jej krytyki zrodziły się nieklasyczne koncepcje prawdy. Czy relacja ta byłaby bowiem porównywaniem rzeczywistości, która nam się jawi, z tą, która jest? Czy istnieje w ogóle jakaś rzeczywistość obiektywna? Jeśli istnieje – jak moglibyśmy się z nią konfrontować? Musiałoby i w nas istnieć coś, co pozwalałoby ją poznać. Co? Czy też istnieje tylko ta rzeczywistość, która nam się jawi? I właśnie dostępność do niej trzeba w sobie torować? Kształcić? Wiele pytań, wiele odpowiedzi. Prawda staje się prawdą poprzez spójność naszego odniesienia do rzeczywistości: myśl bądź twierdzenie jest prawdziwe wtedy, gdy wpisuje się w wewnętrzną spójność obszerniejszego systemu – mówią zwolennicy koherencyjnej teorii prawdy, najczęściej ludzie nauki. Twierdzenie jest prawdziwe wtedy, gdy służy sprawnemu i skutecznemu działaniu – mówią zwolennicy pragmatycznej teorii prawdy. Ale prawda może być podejmowana tylko jako wartość samodzielna, nigdy nie instrumentalna. Czym byłaby wtedy prawda – zgodnością opinii w danej sprawie? Tym, co przyjmuje się zgodnie z opinią – wszystkich? większości?