POSMOLEŃSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE

Polska jest państwem podziemnym, to znaczy, że cały czas żywa jest idea nihil novi i to ona jest główną siłą napędową polskiej państwowości. Polacy nie stanowią narodu apaństwowego, przeciwnie, są zdolni do samorzutnego organizowania się w struktury państwa, czego przykładem jest fenomen Polski podziemnej czasów wojennych i „Solidarności” lat 80. Ten państwotwórczy instynkt wiąże się z odrzuceniem struktur, które obywatele uważają za obce. Stąd określenie podziemia – jako czegoś alternatywnego względem tego, co na powierzchni, i drugiego obiegu – tego, co wydawane poza obiegiem oficjalnym. „Podziemie” i „drugi obieg” wskazują, że mamy do czynienia z rzeczywistością alternatywną względem tego, co nazywane jest oficjalnym porządkiem. Horyzont państwa Podziemie zakłada też istnienie jakiejś granicy, linii horyzontu, która wyznacza to, co pod spodem – pod ziemią – i co nad nią, państwo naziemne. To dwa różne porządki aksjologiczne, często sobie przeciwstawne, stanowią tak naprawdę wspólną przestrzeń życia. Obywatele państwa podziemnego to bowiem zawsze podzbiór mieszkańców (choć już niekoniecznie obywateli) państwa naziemnego. Zgadzają się oni na przejście z oficjalnego układu odniesień do stworzonego przez siebie porządku alternatywnego. De facto oznacza to wypowiedzenie posłuszeństwa jednej władzy na rzecz władzy przez siebie akceptowanej. Zarazem jednak większość obywateli państwa podziemnego poszukuje zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych w państwie