POLSKIE KRESY

Od XIV w. rozpoczyna się ta historia Polski i polskich ziem dzisiejszej Białorusi, Litwy, Łotwy i Ukrainy. Unia w Krewie związała Polskę i Litwę na 400 lat, a odnowiona w Lublinie w 1569 r. stworzyła Rzeczypospolitą Obojga Narodów. Przytaczane przez autorkę zdanie: „Jeszcze Polska nie zginęła, póki żyje Żmudź”; obietnica, że „włościanie nie będą więcej mużykami (chłopami), ale prawdziwie wolnymi Polakami”; czy słowa: „Widzisz, dziecko, my grzeszni i biedni ludzie rozmawiamy tu po chłopsku, a Bóg w niebie z aniołami tylko po polsku mówi” – pokazują wielką obietnicę i wielką moc kultury polskiej z jej najważniejszymi wartościami, umiłowaniem Boga, honoru i ziemi ojczystej. W chwilach trudnych natomiast wszyscy Polacy dowiadują się, że „Polska będzie istnieć dopóty, dopóki żyć będzie choć jeden Polak (Jeszcze Polska nie zginęła, kiedy my żyjemy)” czy „chociaż bez Polski, jesteśmy w Polsce i jesteśmy Polakami”. Kresowa polskość, której nosicielami są zarówno patriotyczne ziemiaństwo, szlachta i inteligencja, jak i warstwy mieszczańskie czy chłopskie, jest wartością trwałą i stałą. Dla wrogów, Metternicha, polskość to walka z istniejącym ładem, dla austriackich urzędników polska działalność patriotyczna to zbrodnia stanu, dla „gubernatorów” z Rosji najważniejsza staje się walka z polską szlachtą, szkolnictwem, Kościołem. Jakże łatwo znaleźć dzisiaj ich współczesnych odpowiedników wśród personelu rządzącego Polską, jakże łatwo odnaleźć analogię do europejskich apanaży i dopłat