Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela

Z pomocą represjonowanym robotnikom pospieszyli przedstawiciele opozycyjnie nastawionej inteligencji. 23 września 1976 r. utworzyli oni Komitet Obrony Robotników, wokół którego dość szybko ukształtowała się spora grupa współpracowników niosących pomoc rodzinom aresztowanych. Poza KOR znalazło się jednak kilka ważnych środowisk opozycyjnych określających się mianem opozycji niepodległościowej, tzn. odwołującej się do tradycji II Rzeczpospolitej, AK i WiN. Wśród nich byli działacze danego Ruchu, m.in.: Andrzej i Benedykt Czumowie, Stefan Niesiołowski, Emil Morgiewicz, którzy w 1974 r. na mocy amnestii opuścili więzienia (skazani w 1971 r. za plan podpalenia Muzeum Lenina w Poroninie). W Łodzi uaktywniła się grupa tzw. wolnych demokratów, skupiona wokół Karola Głogowskiego, nawiązująca do tradycji Związku Młodych Demokratów z 1956 r. Znaczącą osobą w kręgach opozycji stał się również Leszek Moczulski, autor książki „Wojna Polska”, opisującej w nowatorski sposób przebieg walki obronnej z 1939 r. Książka ta uznana za antyradziecką, bardzo szybko została wycofana z księgarń, co jeszcze bardziej zwiększyło popularność Moczulskiego. Ponadto ukształtowały się też nowe młodzieżowe środowiska i pozbawione złudzeń co do obowiązującego w PRL systemu. Największe z nich powstało w Gdańsku wokół Aleksandra Halla, nieco mniejsza grupa działała w Lublinie. Wiosną 1976 r. doszło do nawiązania pierwszych kontaktów pomiędzy Andrzejem Czumą, środowiskiem gdańskim i Leszkiem Moczulskim. Jesienią