Kim jest Gulo?

Kim jest Gulo? Każdym. Kim początkowo był w powieści „Quo vadis”? Nikim. Kim się stał w toku tej książki? Kimś. Tak parafrazując słynne słowa Emmanuela Sieyèsa, otwierające przedrewolucyjny pamflet pod tytułem „Czym jest stan trzeci?”, można streścić dzieje najciekawszego spośród trzecioplanowych bohaterów powieści Henryka Sienkiewicza.

Gulo, niewolnik Winicjusza, pojawia się na kartach książki tylko na chwilę, żeby zaraz zginąć – dalej w ciągu całej powieści pojawia się natomiast jeszcze kilkukrotnie, aby posłużyć jako egzemplifikacja procesu uczłowieczenia jednostki i uzyskania przez nią uznania. Ten proces stał się później niezwykle istotny w klasycznej filozofii niemieckiej. Według Hegla stanowi on kanwę i osnowę dziejów: rozwój ducha (Geist) w świecie polega na postępie w walce o uznanie. Ze względu na ograniczone miejsce pominę tutaj Hegla, by zająć się jego koncepcją i jej konsekwencjami we współczesnym świecie w późniejszych artykułach. Tymczasem wróćmy do Gula.

Krótkie dzieje Gula

O samym Gulu wiemy bardzo mało, jest on uczestnikiem tylko jednej sceny. Oto Winicjusz płonie żądzą do pięknej Ligii, córki królewskiego rodu, wysłanej cezarowi jako zakładniczka z barbarzyńskiego plemienia Ligów. Za pomocą starannie przygotowanego podstępu Ligia ma już niebawem pojawić się na wspaniale i wykwintnie urządzonej uczcie u Winicjusza. Ten jednak nie dba ani o ucztę, ani o jej wspaniałość, chce tylko Ligii, jej ciała i pocałunków. Zrywa się na każdy