Dzieci Pawiaka – potomkowie „białych orłów”

„Najokrutniejszy czas na Pawiaku to okres od 2 października 1939 do 21 sierpnia 1944 roku. W jego murach więziono wówczas blisko sto tysięcy osób, z czego 37 tysięcy zamordowano, a pozostałą część wywieziono w 95 transportach do obozów koncentracyjnych, pracy i zagłady, między innymi do Auschwitz-Birkenau, na Majdanek, do Treblinki czy Ravensbrück […]. Niewielu odzyskało wolność” – pisze Sylwia Winnik – autorka książki „Dzieci z Pawiaka” (2020), stanowiącej wyjątkowy zbiór historii tych, którzy w swym dzieciństwie przeszli przez piekło tego miejsca bądź przyszli w nim na świat. 

We wstępie do szkiców „Dzieci z Pawiaka” czytamy, że „można było tu trafić za działanie w konspiracji, nieprzestrzeganie licznych zakazów gestapo, podejrzenie o przeciwstawienie się ideologii III Rzeszy, po łapance na ulicy, aresztowaniu w pracy czy w domu”. 

Kto znalazł się za bramami Pawiaka, tego nie mogło ominąć przesłuchanie w siedzibie gestapo przy alei Szucha 25, gdzie w podziemiach mieścił się osławiony areszt śledczy, a właściwie gestapowska katownia z całym arsenałem najwymyślniejszych tortur – więźniów bito kolbami karabinów, wyrywano im żywcem paznokcie, szczuto psami, okładano pejczem, łamano kości, duszono uszkodzoną maską gazową. Nie oszczędzano dzieci i ciężarnych kobiet. 

W lipcu 1944 roku rozpoczęła się likwidacja Pawiaka – około 1400 mężczyzn wysłano do Gross Rosen, 400 kobiet do Ravensbrück, 200 osób wypuszczono na wolność. 13 sierpnia