Kiedy zawodzi prawo, pozostaje argument odpowiedzialności moralnej

Kanclerz Niemiec Olaf Scholz już w kilka dni po opublikowaniu raportu strat wojennych Polski, w jednym z wywiadów prasowych, odnosząc się do kwestii reparacji, kategorycznie je odrzucił, argumentując, że „sprawa jest zamknięta”. Był Pan zaskoczony tą reakcją?

Nie jestem prawnikiem, ale reakcja rządu federalnego nie była dla mnie zaskoczeniem, ponieważ Niemcy konsekwentnie od lat podkreślają, że z punktu widzenia prawa kwestia reparacji dla Polski została zamknięta. Strona polska ma swoje argumenty, również prawne, ale tak jak powiedziałem – nie mam dostatecznej wiedzy prawniczej, by wypowiedzieć się w tej sprawie, uważam zaś, że problem jest też natury politycznej i moralnej i na tych płaszczyznach powinno się dążyć do jego rozwiązania. 

W grudniu ubiegłego roku w Polsce ukazała się książka pod Pańską redakcją pt. „Wina bez Pokuty? Niemcy i zbrodnie wojenne w Polsce”.  Na wstępie pisał Pan, że w Niemczech zbyt mało się wie o zbrodniczym charakterze niemieckich działań w okupowanej Polsce. Czy wydanie raportu o stratach wojennych przyczyni się do wzrostu świadomości społeczeństwa niemieckiego na ten temat?

Dużą przewagą raportu jest to, że jego upublicznieniu towarzyszyło spore zainteresowanie mediów. Patrząc z perspektywy naukowca, w raporcie nie znalazło się nic nowego, my to wszystko wiemy, ale oczywiście czym innym jest wiedza naukowców, a czym innym społeczeństw. Już trzy lata temu dr Karl-Heinz Roth w swojej