Taktyka odrobionej lekcji już nie wzrusza

Jak dziś, po ponad 80 latach od wybuchu II wojny światowej, kształtuje się pamięć Niemców o tamtym czasie, jego ofiarach, zbrodniach, samych oprawcach? Czy w Niemczech naprawdę „usiłuje się o wojnie zapomnieć”, czy jest to jedynie zideologizowana, sprowadzona do poziomu powierzchownej oceny teza nieoddająca istoty mocowania się z niechlubną przeszłością? Faktem jest, że niemiecka kultura pamięci z generacji na generację zaciera się, bywa wybiórcza, a z polskiego punktu widzenia – dodatkowo krzywdząca, ale ona istnieje i do dziś jest czymś, co Niemców jako naród określa, ogranicza, ale – co chyba najciekawsze - również daje asumpt do osobliwego poczucia wyższości. 

Im więcej czasu dzieli nas od holokaustu, tym trudniej niemieckiemu społeczeństwu zachować pamięć o minionych wydarzeniach. Do zwiększenia emocjonalnego dystansu względem czasu II wojny światowej przyczynia się dodatkowo wymieranie świadków historii, zarówno ofiar, jak i sprawców. To wszystko nie tylko prowadzi do tego, że wspomnienia są spychane na obrzeża pamięci, ale do samego kwestionowania potrzeby zachowanie pamięci jako takiej. Jednocześnie obserwujemy wzrost antysemityzmu i nawrót dawnych wzorców argumentacyjnych. I w tym kontekście odbywa się dyskusja o przyszłości naszej kultury pamięci” – czytamy we wstępie do wydanej w tym roku książki „Erinnerungskultur und Geschichtsbewusstsein” (Kultura pamięci i świadomości historii, Brandes&Apsel Verlag GmbH, Frankfurt a. M, 2022).