SŁUŻYĆ BOGU, OJCZYŹNIE I BLIŹNIM

W powszechnej świadomości wzmocnionej jeszcze powojennymi zmianami struktury ZHP „Szare Szeregi” są synonimem całości konspiracyjnego Związku. Faktycznie jednak Związek Harcerstwa Polskiego przez całą okupację utrzymał odrębność strukturalną pionów męskiego i żeńskiego. Kryptonim „Szare Szeregi” przyjęło harcerstwo męskie, natomiast dziewczęta przyjęły początkowo kryptonim „Związek Koniczyn”, a po 1943 r. „Bądź Gotów”.

Mam szczerą wolę całym życiem

pełnić służbę Bogu i Polsce, nieść

chętną pomoc bliźnim i być posłusznym Prawu Harcerskiemu (1919) Ślubuję na twoje ręce pełnić służbę w Szarych Szeregach; tajemnic organizacyjnych dochować, do rozkazów służbowych się stosować, nie cofnąć się przed ofiarą życia. (1940) Od skautingu do „Czarnej Jedynki” W walce z okupantami poległo wielu harcerzy. Ginęli w hitlerowskich i stalinowskich łagrach i katowniach, w walce na frontach wojny i w konspiracji. Im wszystkim przyświecały wypowiadane w uzupełnieniu do Przyrzeczenia słowa Ślubowania Szarych Szeregów: „nie cofnąć się przed ofiarą życia”. Uznaje się, że twórcami polskiego ruchu harcerskiego było małżeństwo Małkowskich, Andrzej i Olga. To oni powołali pierwsze drużyny skautowe we Lwowie. O wszystkim zadecydował przypadek. Według harcerskiej legendy Małkowski spóźnił się na zbiórkę „Sokoła” i został ukarany rozkazem przetłumaczenia na język polski książki gen. Roberta