CZYM JEST... dusza

Z filozoficznego punktu widzenia dusza to pierwiastek życia, który decyduje o tym, iż człowiek lub inna istota stają się żywym bytem. Pierwsze koncepcje duszy – w kręgu kultury zachodniej – związane są z greckimi wierzeniami orfickimi. Poglądy orfików miały niewątpliwie wpływ na naukę Platona, według którego dusza ludzka, wieczna i nieśmiertelna, przed wcieleniem, w nadniebnym świecie ogląda Idee, będąc zatem niejako „uwięziona” w ciele, tęskni za tym, co piękne i dobre. Arystoteles uważał zaś duszę za  substancjalną formą ciała, którego jest życiem. Według Stagiryty, dusza nie jest „w” ciele – człowiek nie składa się „z” duszy i ciała, ale jest ciałem za sprawą duszy. Dusza staje się rzeczywistą przez ciało, a ciało – staje się rzeczywistym poprzez duszę. Ciało i dusza są komplementarne, wzajem się uzupełniają i są od siebie zależne. Podkreśla Arystoteles teleologiczny charakter duszy jako formy czynnej, niebędącej tylko jedną z dwu zasad całości, ale będącej całością, w sensie „bardziej substancjalnym”. Mówiąc „dusza”, wymienia się równocześnie i ciało, z którym dusza pozostaje w istotnym związku: dusza jest częścią bytu złożonego z duszy i z ciała. Jedność zaś samej duszy staje się jednością jej działania, wyrażającą się w jedności aktu, jakim jest życie człowieka. Życiem duszy jest cnota. Doskonała dusza pragnie się przejawiać w swych doskonałych dziełach. Niewidoczna, uwidacznia się w nich. Chociaż wciąż niewidoczną pozostając, jej sprawczość i obecność nie przejawiają