Jak powstawał POSTKOMUNIZM

Czy myślenie, że można wyjść z komunizmu współtworząc z komunistami nową rzeczywistość, nie było naiwnością? – Jeśli by się z góry wiedziało, jakie powiązania mają różni ludzie, w jakim stopniu ich życiorysy determinują ich działanie – to oczywiście mielibyśmy do czynienia z naiwnością. Ludzie z obciążającą przeszłością nie mogli pójść inną drogą niż ta, którą de facto Polska poszła – drogą systemu wyglądającego na demokratyczny, a faktycznie wieloma kotwicami zaczepionego w komunizmie. Po 1989 r. stworzono procedury demokratyczne i instytucje rynkowe, natomiast system relacji społecznych – tym razem oparty na pieniądzu, a nie na władzy politycznej – wraz ze wszystkimi konsekwencjami pozostał ten sam. Stały pozostał też aparat państwowy. A zasadniczą rolę przy utrzymaniu takiego stanu rzeczy odegrali ludzie z opozycji z „Gazetą Wyborczą” na czele. Oczywiście na jesieni 1989 r. można było – przynajmniej teoretycznie – przystąpić do ofensywy. Z jednej strony taką ofensywę rozpoczął Moczulski, z drugiej strony, ale nieco później, Porozumienie Centrum i bratnie mu środowisko – choćby Olszewski czy Najder. Dlaczego dopiero na jesieni? – Na jesieni upadł komunizm wokół Polski. PC ruszyło do ofensywy dopiero na wiosnę 1990 r. Dlaczego wtedy? – Z trzech powodów. Po pierwsze mało armat – na jesieni 1989 r. istniał tylko zaczątek PC i „Tygodnik Solidarność”, który jednak można było łatwo stracić. Wystarczył jeden podpis Wałęsy.