Koniec epoki ideologii

Wiek XIX, a szczególnie XX, przyniosły coś, co w tej formie w historii ludzkości nie występowało – wielkie ideologie obejmujące sposób życia, organizacji państwa i społeczeństwa, a nawet podejście do kultury i nauki.

Była to próba zastąpienia systemów religijnych czymś, co nie wymagało wiary w Stwórcę, a nawet szacunku do pradawnych tradycji. Oczywiście zmiany były wywołane emancypacją grup społecznych, które chciały decydować o swoim losie. Marksizm tłumaczył to zjawisko walką klas o byt, niebezpiecznie redukując człowieka. Liberalizm – wyłącznie chęcią zrzucenia wszelkich ograniczeń. W jednym i drugim było trochę prawdy, ale oparcie się na tych koncepcjach jest jednak ahistoryczne. W zachodnim świecie zaczął się kryzys religii chrześcijańskiej, wynikający trochę ze zgorszenia starciami poszczególnych wyznań, a trochę z adoptowania innych systemów religijnych do wspólnej cywilizacji: szczególnie judaizmu, islamu i buddyzmu. Potrzeba poszukiwania uniwersalnych ideologii była odpowiedzią na te zmiany. Niestety rozwiązania były fatalne. Redukcjonizm marksistowski doprowadził do powstania niezwykle krwawego, niszczącego cywilizację komunizmu. Z kolei jako jego alternatywa, choć mająca trochę wspólnych korzeni, zrodził się faszyzm, dzielący ludzi tak skrajnie, że wielu pozbawił podstawowych praw, w tym prawa do życia. Faszyzm, szczególnie w wersji hitlerowskiego nazizmu, runął pod wpływem akcji militarnej. Komunizm w części krajów zmienił się w wyniku konwergencji, a