Kapitalizm z ludzką twarzą

Ostatnie lata wywróciły nasze postrzeganie działalności wolnego rynku. Pewne paradygmaty nie uległy zmianie, ale pojawiły się nowe, które trzeba uwzględnić nie tylko ze względu na nacisk społeczny, lecz także na efektywność ekonomiczną.

Jest prawdą, że przedsiębiorstwa dużo lepiej działają, gdy płacą niższe podatki. Ta racja generalnie nie została podważona, ale życie uzupełniło ją o wiele koniecznych reguł nieznanych ojcom liberalizmu. Bezpieczeństwo ważniejsze od podatków: są kraje o niezłym systemie podatkowym, które jednak słabo się rozwijają. Powód: brak bezpieczeństwa dla biznesu. Zagrożenie zewnętrzne – wojną, embargiem energetycznym itd. – i zagrożenia wewnętrzne – układy mafijne, niestabilność rynku, wysoka przestępczość, korupcja – dużo bardziej odstraszają niż wysokie podatki. Silne, stabilne państwo jest gwarantem dla biznesu, że inwestowane pieniądze nie przepadną. Poza tym silne państwo o jasnych regułach prawnych daje pewność co do sytuacji inwestora, zarówno wielkiego, jak i małego. Czy istnieje jakiś złoty środek między budową bezpiecznego państwa a wysokością podatków? Nie istnieje. Każda sytuacja stwarza innego rodzaju wymagania. Jeśli coś można jednak radzić rządzącym, to najpierw bezpieczeństwo, potem niskie podatki, pamiętając o tym, że im niższe, tym jednak lepiej. To oznacza też konieczność najbardziej efektywnych wydatków na bezpieczeństwo.

Ale osiem lat rządów PiS przewróciło jeszcze jeden paradygmat ekonomiczny: że polityka