Jak Lenin wprowadził stalinizm. Czy NEP był wstępem do despocji?

Dlaczego Rada Komisarzy Ludowych zdecydowała zliberalizować handel i jakie były skutki wprowadzenia tzw. Nowej Polityki Ekonomicznej? Poświęcony temu zagadnieniu artykuł Aleksandra Goguna został opublikowany na portalu Radia Swoboda 28 marca, w rocznicę wprowadzenia NEP w 1921 roku.

Gospodarki narodowej nie złamała I wojna światowa. Do 1917 roku sytuacja była napięta, trudna, lecz nie katastrofalna. Jak pisał historyk Michaił Heller, w latach 1913 –1916 nastąpił wzrost zarówno produkcji przemysłowej, jak i wydajności pracy. Prawdziwy upadek wraz z głodem, jakiego nie widziano od początku XVII wieku, nastąpił dopiero w wyniku wprowadzenia komunizmu wojennego – próby skoku do socjalizmu w latach 1917–1920. W ten sposób w 1921 roku kraj powrócił do częściowo rynkowej gospodarki po okresie patologii marksistowskiej. W ciągu kilku tygodni wiosny 1921 roku Wszechrosyjski Centralny Komitet Wykonawczy zatwierdził dekret o zastąpieniu systemu zajmowania nadwyżek produkcji podatkiem rzeczowym i wprowadził swobodę drobnej przedsiębiorczości. Wszystko to stało się możliwe po X kongresie RKP(b), który odbył się w dniach 8–16 marca 1921 roku. I właśnie to zgromadzenie partokratów zapoczątkowało triumf Stalina i w pewnym stopniu otworzyło drogę do wczesnego stalinizmu.

Stalin idzie po jedynowładztwo

W latach 1918–1920 tandem Lenin–Trocki był mocno zakorzeniony na szczycie dyktatury bolszewickiej, ale stosunki między nimi nie były