Prometeizm i jego niemiecka konkurencja

Dojście Hitlera do władzy w Niemczech, stworzenie bloku antykomunistycznego na osi Berlin–Rzym–Tokio, wyraźne podjęcie współdziałania ze wszystkimi opozycjami prometejskimi, stworzyło niezmiernie ciężką i skomplikowaną sytuację dla organizacji prometejskich, pozostających w naszej orbicie politycznej. Jakkolwiek bez przesady i tendencji można podkreślić, że siły polityczne prometejskie, z którymi myśmy się związali, były gatunkowo i potencjalnie wyższe, to jednak Niemcy, przez uzewnętrznienie doskonałej, otwartej i zdecydowanej propagandy, jak również przez stosowanie specyficznych metod politycznych, wytworzyły dla nas na odcinku prometejskim groźną konkurencję.

Przystępując do naświetlenia genezy i rozwoju koncepcji prometejskiej oraz przodującej roli polskiej w tej akcji – należy przede wszystkim poczynić następujące skonstatowania.

Polska liderem dla narodów uciśnionych przez Rosję

1. Twórcą i duszą koncepcji prometejskiej był Marszałek Piłsudski, który jeszcze w roku 1904, w memoriale wystosowanym do rządu japońskiego, zwrócił uwagę na konieczność wykorzystania w walce z Rosją licznych narodów nierosyjskich, zamieszkałych w basenach bałtyckim i czarnomorsko-kaspijskim, podkreślając, że naród polski, z tytułu swej przeszłości historycznej, zamiłowania do wolności i najbardziej zdecydowanej postawy względem zaborców – w walce tej niewątpliwie zajmie czołowe stanowisko, pociągnie za sobą proces emancypacyjny innych narodów uciśnionych przez Rosję