Elstera – rzeka pomiędzy krainą Zdrady a krainą Wierności

W nurtach Elstery 19 października 1813 roku zginął polski Książę Niezłomny, depozytariusz polskiego honoru, świadczący – całym swoim życiem, wyborami, których dokonał, decyzjami które powziął, a wreszcie ostatnimi dniami i poświęceniem ostatecznym – o tym, że Słowo, za którym idą współgrające z nim czyn i postawa życiowa, ma znaczenie fundamentalne. Odmęty Elstery jawią się tu jak rzeka z mitów greckich, którą Charon przewozi do Krainy Honoru tych, którzy honorem żyli. 

Przedśmiertne słowa Danuty Siedzikówny „Inki”: „Powiedzcie mojej babci, że zachowałam się, jak trzeba” – są jednymi z najpiękniejszych wyznań wiary w polskość. Oznaczają one, że postawa nieugięta, wymagająca powiedzenia „NIE”, nawet wobec ryzyka największej ofiary, śmierci, wynika z decyzji podążania drogą antenatów, którzy pozostawili nam w spadku testament moralny. Ten testament to nakaz „zachowywania się jak trzeba”, czyli dokonywania takich wyborów życiowych, w których patriotycznie ukształtowane sumienie podpowiada – jaka droga jest wyborem propolskim, a jaka  umiejscawia człowieka w obozie zaprzaństwa i zdrady. 

Książę Józef, emblemat polskości w dobie napoleońskiej, stał się także w tej mierze jednym z elementów mitu polskiego, na którym budowane było wychowanie kilku kolejnych pokoleń, aż po to wkraczające w dobę wielkiej wojny, mającej nam przynieść niepodległość. Zbyt dużym zresztą uproszczeniem jest liczenie czasu zaboru i niewoli podsumowywane