Retrospekcje

Sylwetkę Henryka Józewskiego prezentujemy dziś na łamach „Nowego Państwa”. Mąż stanu, współpracownik Józefa Piłsudskiego, wojewoda wołyński, wiceminister w ukraińskim rządzie Symona Petlury to postać, której myśl jest dziś szczególnie aktualna. Jego walka o to, by Rosja nie wygrywała przeciwko sobie polskiego i ukraińskiego nacjonalizmu, a także katolicyzmu i prawosławia, to mocna opowieść o także bardzo współczesnych zagrożeniach. Poniżej przedrukowujemy fragmenty publikacji „Opowieść o Istnieniu. Zamiast pamiętnika” za pismem „Tekstualia: palimpsesty literackie, artystyczne, naukowe”, którego lekturę polecamy. 

Mentalność endecka popierana powszechnie przez kler była w kształtowaniu się polskiej postawy, na ziemiach wschodnich wrogiem numer pierwszy. Walka z nią nie była łatwa. Endeckość zdołała usadowić się wszędzie, w różnych szczelinach życia i przy każdej sposobności szczerzyła zęby. Mentalność ta, jak w swoim miejscu wspomniałem, jest polską postawą niszczącą to, co w Polsce jest ogólnoludzkie. Jeżeli wyobrazimy sobie taką właśnie polską postawę w środowisku mieszanym, w danym razie polsko- -ukraińskim, ogarnia nas przerażenie

Już w okresie prac przygotowawczych po ukazaniu się orędzia Prezydenta Rzeczypospolitej o zwołaniu soboru prawosławnego coś się zmieniło w sposobie myślenia