Czym jest… etyka wojny

Etyka i wojna – słowa te zrazu, niczym oksymoron, zdają się wzajemnie wykluczać, wojna wszak z gruntu nie może być etyczna, skoro sprowadzić ją można do wzajemnego zabijania wrogów, które winniśmy postrzegać jako paradygmatyczne zło. Bo czyż istnieje coś gorszego niż zabijanie ludzi? Jednak, wbrew pacyfizmowi i realizmowi, ten związek wyrazowy wewnętrznie sprzeczny nie jest, przecież do oceny konfliktów zbrojnych używamy określeń wywodzących się z dyskursu moralnego, osądzamy moralnie państwa, ich przywódców, głównodowodzących i zwykłych żołnierzy w tym konflikcie zbrojnym biorących udział. Kiedy bramy do piekieł się otwierają, trzeba przede wszystkim pytać o to, kto jest agresorem, a kto ofiarą, po czyjej stronie jest sprawiedliwość i o to, jak wojna jest toczona.  

Podział wojny na sprawiedliwe i niesprawiedliwe jest tak stary, jak historia samych wojen. Już Platon pisał, iż batalie o niepodległość są zasadne, bratobójcze zaś – godne potępienia. Cyceron, snując rozważania na ten sam temat, stwierdził, że wojną sprawiedliwą jest ta, która toczona jest w słusznej sprawie lub w obronie własnej. Klasyczna teoria wojny sprawiedliwej rozwinięta została przez myślicieli chrześcijańskich, głównie św. Augustyna. Określił on jej warunki brzegowe: 1. działanie militarne musi być prowadzone przez legalną władzę; 2. wojna musi mieć sprawiedliwy powód; 3. jej działanie winno występować przeciw naruszeniu ładu prawnego, a jej celem – osiągnięcie pokoju. Te