Tomasz Szczepański
Już wtedy uważałem, że pogłoski o skali zjawiska kolonizowania Syberii przez Chińczyków są przesadzone. Chińczycy różnicują przestrzeń jakościowo, w zależności od stopnia nasycenia kulturą chińską. Obszar południowej Syberii był zawsze poza obrębem tej kultury. Rosjanie w traktacie zawartym w Nerczyńsku (1689 r.) zgodzili się, że Amur jest rzeką chińską. Dopiero po wojnie krymskiej Murawiow-Amurski, gubernator wschodniej Syberii, zorientował się, że praktycznie nie ma administracji chińskiej i wojska chińskiego po północnej stronie Amuru i w Kraju Ussuryjskim, co było związane z tym stosunkiem Chińczyków do przestrzeni. Chińczycy przybywali na Syberię, poszukując rud metali (m.in. złota), zasobów żeń-szenia czy rogów jelenich (do dziś afrodyzjak w medycynie chińskiej). Większość tych, co...