Retrospekcje

Austria i Dania „wyzwolone” przez Armię Czerwoną, Wiedeń i cały Berlin opanowane przez komunistów – tak wyglądałaby Europa, gdyby nie było Powstania Warszawskiego. Taką tezę postawił po analizie faktów historycznych i stopniowo wychodzących na jaw tajnych dokumentów Jan Nowak-Jeziorański w pasjonującym artykule w londyńskich „Wiadomościach” (nr 3, 1981). Dlaczego niemal nigdy nie patrzymy z tej perspektywy na Powstanie? Z jednej strony, nie takiego sukcesu chcieli jego dowódcy i powstańcy. Mieliśmy serdecznie dość walki o czyjeś interesy. Pomysł, by w imię wolności innych narodów poświęcić jeszcze życie ponad 170 tys. powstańców oraz mieszkańców Warszawy i narazić na zrównanie z ziemią stolicę, nie rodził się chyba w żadnej polskiej głowie. Z drugiej strony, ci krytycy Powstania, dla których polskość to nienormalność, a ideał to nowoczesna „europejskość”, też nie mają interesu, by o tym mówić. Bo wychodzi na to, że znów bez walecznych Polaków z Europą byłoby zdecydowanie gorzej. Jeszcze jedna ważna teza pojawia się w artykule Nowaka-Jeziorańskiego: Stalin na tyle wycenił potencjalne kłopoty z polskim podziemiem, że zaryzykował dla wyniszczenia jego trzonu zyski, które mógł osiągnąć gdzie indziej. Choć nie spodziewał się, że straci aż tak wiele. Bo Sowieci nie docenili Polaków i myśleli, że Powstanie potrwa tydzień. Zapraszam do lektury.   Jan Nowak-Jeziorański Czy Warszawa ocaliła Berlin i Wiedeń?Nikt, nie wyłączając Anglików, nie przypuszczał wtedy