MĘSTWO, HONOR, WIELKODUSZNOŚĆ

1. „Odważnym” nazywamy czyn, którym dany czło¬wiek (czy zwierzę) stara się osiągnąć swój cel mimo grożącego przy tym niebezpieczeństwa. Nazwę „odwagi” nosi tendencja do takich czynów, skłonność do przełamywania niebezpieczeństw. Niezmiernie ważną rzeczą jest jednak zrozumienie, że męstwo jest czymś więcej niż odwaga: każde męstwo jest odwagą, ale nie każda odwaga jest męstwem. 2. Różnica między nimi polega najpierw na tym, że od¬ważne może być także zwierzę, mężnym – tylko człowiek. [...] Zatem męstwo zawiera w sobie jakiś czynnik specyficznie ludzki, tylko u człowieka spotykany. Otóż jedyną zasadniczą różnicą między zwierzęciem a czło¬wiekiem jest to, że człowiek posiada władze duchowe, rozum i wolę, których nie mają zwierzęta. Różnica między odwagą a mę¬stwem polegać musi zatem na udziale rozumu i woli w mę¬stwie i jego braku w odwadze jako takiej. Ale to nie wystarcza: są mianowicie wypadki, w których także ludzi nazywamy „odważnymi”, nie przypisując im mimo to mę¬stwa. Tak np. bandyta wykonujący śmiały napad na bank jest nie¬wątpliwie człowiekiem odważnym – ale zmysł etyczny zakazuje nazwać go „mężnym”. [...] Wchodzi więc w rachubę jakiś czynnik etyczny; nie wystarczy sama rola rozumu: aby być mężnym, trzeba działać rozumnie, ale także w imię etyki, nie przeciw niej. [...]Sprawność męstwa Rzecz się ma tu podobnie jak z każdą sztuką, bo sztuki są również sprawnościami. Gdy pianista zaczyna się uczyć grania, przychodzi mu ono z największym oporem i