Retrospekcje

Tekst Henryka Józewskiego o Rosji to jeden z najlepszych, jakie powstały w polskiej publicystyce. Józewski, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, zmarł w czasie solidarnościowej rewolucji w 1981 r. Przed śmiercią zapiski swe – o objętości sporej książki – przekazał do wydrukowania w paryskich „Zeszytach Historycznych”. Ukazały się, gdy w Polsce trwał stan wojenny. Gdy w polskich księgarniach rekordy popularności bije książka „Resortowe dzieci”, głos Józewskiego wydaje się bardzo ważny w toczącej się na jej temat dyskusji. Stawiał on tezę, że główne linie sowietyzacji Polaków i łączenia ich na zawsze z Rosją zarysowały się za czasów Bieruta, obowiązują niezmiennie „i nic nie wskazuje, żeby coś się miało zmienić”. Józewski komunizm uważał za najlepszą metodę podporządkowania sobie świata przez rosyjski imperializm. Rosję bolszewicką oceniał jako najbardziej rosyjską ze wszystkich Rosji, jakie istniały w dziejach. Pisał o tym, jakimi metodami Moskwa… odbudowuje polskość. Tworzy nowe elity, z nazwy polskie i uważające się za polskie. W procesie tym chodzi o „wśliznięcie się w polską myśl, uczucie, wolę – a dopiero tą drogą dojście do modelu polskości ustalonego przez Kreml”. Tłumaczył, że jego częścią jest obrodzenie w Polsce ludźmi „rozsądnego” kompromisu, o „trzeźwych umysłach”, „realnie myślących”. Stwierdzał, że nie ma nic obrzydliwszego niż Rosja „stająca się sobą przez polskość”. Opisywał całą menażerię rosyjskich Polaków – od marksistowskiej